Spread the love

“Hình thức scam”, “dự án scam” là những thuật ngữ thường được nhắc đến khi đề cập đến những vụ lừa đảo trên thị trường. Vậy thực chất, “scam” có nghĩa là gì? Những dấu nhiều nào cho thấy đó là một dự án scam trong crypto và đâu là những cách phòng tránh? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu thông qua bài viết dưới đây nhé!

Scam là gì?

Scam có nghĩa là lừa đảo, chỉ việc một cá nhân hoặc một tổ chức thực hiện các hành vi việc làm bất chính, trái với quy định của pháp luật nhằm mục đích chiếm đoạt tiền hoặc tài sản của một cá nhân hoặc tập thể khác.

Với sự phát triển lớn mạnh của thị trường điện tử, những hành vi lừa đảo cũng ngày càng tinh vi hơn. Các scammer thường thức hiện những thủ thuật, sử dụng những kỹ thuật phức tạp để chiếm đoạt tiền của các nhà đầu tư.

Các hình thức Scam trong Crypto

Hack

Là một hình thức phổ biến, được nhiều scammer sử dụng. Những kẻ lừa đảo, hacker sẽ hack các thiết bị điện tử, máy tính hay thậm chí là hệ thống internet của người dùng để lấy thông tin, dữ liệu quan trọng trong tài khoản cá nhân của người dùng.

Giả mạo danh tính

Những kẻ lừa đảo sẽ sử dụng danh tính các nhân của những người khác để gian lận, trộm cắp tiền hoặc thực hiện những hành vi sai trái nhằm thu lợi ích từ việc giả mạo đó.

Scam Airdrop

Scam Airdrop là một chiêu trò lừa đảo dựa trên việc tạo ra một token scam và gửi tặng nó đến tài khoản người dùng hoặc giả mạo thông tin của các dự án/nhân vật nổi tiếng trong thế giới tiền điện tử để cung cấp quà tặng là các token. Tuy nhiên thực chất đây chỉ là giả mạo nhằm lấy được tiền hoặc thông tin cá nhân của người nhận.

Khi các nhà đầu tư approve token trong ví thì ngay lập tức toàn bộ số tiền của của các nhà đầu tư sẽ được chuyển đến 1 ví khác.

Scam qua các đợt ICO/IDO/IGO

Các sự kiện ICO/IDO/IGO đã trở thành những phương pháp gọi vốn đơn giản và tiết kiệm chi phí cho các dự án mới.

Tuy nhiên, ICO cũng tạo ra nhiều cơ hội lừa đảo hơn. Theo một báo cáo vào đầu năm 2021, trong tổng số 1.014 dự án gọi vốn thông qua ICO, có 576 dự án được xác định là scam với tổng thiệt hại ước tính $10.12 tỷ.

Có hai hình thức ICO/IDO/IGO scam phổ biến:

Hình thức đầu tiên là dự án tung ra một đồng coin scam thực sự, thu hút các nhà đầu tư bằng cách “vẽ” ra một whitelist hấp dẫn, một team dev đầy kinh nghiệm hay roadmap dài hơi hòng tạo ra một viễn cảnh tăng trưởng trong tương lai với chỉ số ROI ấn tượng.

Sau khi đã tạo dựng được niềm tin với các nhà đầu tư, dòng tiền đổ về dự án đó thì team dự án biến mất với toàn bộ số vốn của các nhà đầu tư mà không để lại một dấu vết nào.

Hình thức thứ hai, kẻ lừa đảo sẽ tạo một trang web hoặc tài khoản mạng xã hội giả mạo với những thông tin trùng khớp với 1 đợt ICO/IDO/IGO thật sự đang diễn ra và chào mời các nhà đầu tư. Với một số nhà đầu tư thiếu kinh nghiệm hoặc không kiểm tra kỹ thông tin, họ sẽ tham gia ICO thông qua các trang web giả mạo đó và mất tiền cho kẻ lừa đảo mà không nhận được đồng token nào cả.

Ví tiền điện tử giả

Các nhà đầu tư không thể giữ tiền điện tử trong tài khoản ngân hàng thông thường. Cách chuẩn nhất là để lưu trữ chúng là ví tiền điện tử.

Ví tiền điện tử có thể là một thiết bị, một phần mềm hoặc một dịch vụ được cung cấp bởi một sàn giao dịch tiền điện tử. Nó lưu trữ các khóa kỹ thuật số mà các nhà đầu tư cần để truy cập vào các khoản đầu tư tiền điện tử của mình và cung cấp chữ ký kỹ thuật số cho các giao dịch mua hàng được thực hiện bằng tiền điện tử.

Như đã lưu ý ở trên, một vấn đề với ví tiền điện tử là nguy cơ bị hack. Nhưng một số tên trộm gặp rắc rối khi xâm nhập vào ví tiền điện tử thực.

Thay vào đó, chúng cung cấp những ví giả trực tuyến hoặc trong các app store dành cho thiết bị di động. Những kẻ lừa đảo nắm giữ chìa khóa chính của các ví giả này, vì vậy chúng hoàn toàn có thể dễ dàng chuyển tài sản của bạn đi bất cứ lúc nào.

Vụ lừa đảo ví Bitcoin Gold năm 2017 là một ví dụ điển hình. Một hacker thông minh đã thuyết phục những người tạo ra Bitcoin Gold – một phiên bản phụ hợp pháp mới ra mắt của Bitcoin – quảng cáo cho trang web mybtgwallet.com, dùng để lưu trữ BTCgold. Người tạo ra trang web này sau đó đã đánh cắp hơn 3 triệu đô la Bitcoin và hơn 200.000 đô la bằng các loại tiền tệ khác.

Để tránh bị kẻ lừa đảo lấy tiền điện tử của bạn, hãy chỉ sử dụng các dịch vụ ví tiền điện tử nổi tiếng với hồ sơ theo dõi đã được chứng minh như Trust, Safepal, Coinbase, Metamask, C98,…

Hệ thống an toàn nhất là để hầu hết các khoản đầu tư trong ví lạnh. Khi các nhà đầu tư cần giao dịch hay sử dụng các đồng tiền điện tử thì chỉ cần chuyển từ ví lạnh sang ví nóng là được.

Mô hình Ponzi

Mô hình Ponzi hay mô hình kim tự tháp, đều là những hình thức đa cấp biến tướng. Trong đó những người tham gia trước tìm cách lôi kéo, dụ dỗ những người mới tham gia vào đầu tư. Về bản chất, số lợi nhuận mà những người cũ nhận được chính là tiền huy động được từ những người tham gia mới.

Người giới thiệu thường sẽ đưa ra cam kết trả lợi tức cao cho người được giới thiệu và đưa ra những tấm gương đã từng nhận được lợi tức cao trước đây để hấp dẫn họ. Người đến sau này sau khi bị hấp dẫn bởi lợi tức cao sẽ bỏ tiền vào đầu tư và tiếp tục giới thiệu dự án lại cho những người mới.

Đến một lúc nào đó, khi những người đứng đầu dự án nhận thấy đã gom đủ tiền từ các nhà đầu tư và không thể tiếp tục kêu gọi người mới vào mạng lưới được nữa thì mô hình Ponzi sẽ sụp đổ.

Nhận tín hiệu giao dịch

Với hình thức lừa đảo nhận tín hiệu để giao dịch, những scammer thường sẽ yêu cầu người theo dõi tham gia vào các kênh hoặc các nhóm trên Telegram, Discord để có thể nhận được tín hiệu giao dịch. Các nhà đầu tư sẽ phải trả một khoản phí nhất định để tham gia vào các nhóm đó. Tuy nhiên, những tín hiệu mà các nhóm này cung cấp đều không có giá trị.

Scammer thường sẽ thực hiện với số lượng nhóm rất lớn. Trong 50% số group, họ sẽ dự đoán giá đồng coin nào đó đi lên. Trong một nửa số group còn lại, họ sẽ nói là giá coin đó đi xuống.

Dựa vào kết quả thực tế, scammer chọn các group có kết quả đúng rồi tiếp tục lặp lại các bước trên. Hắn sẽ lặp lại cho đến khi chỉ còn một vài nhóm nhỏ với kết quả dự đoán chính xác qua các bước trên. Lúc này scammer sẽ thông báo rằng không cho tín hiệu nữa và người chơi phải gia nhập vào nhóm VIP, VVIP để tiếp tục nhận tín hiệu. Và để tham gia vào các nhóm này, các nhà đầu tư phải trả một khoản phí đắt cắt cổ.

Những người đã bị phụ thuộc vào tín hiệu của scammer sẽ buộc phải tham gia nhóm mới và trả phí để được gia nhập. Một khi đã nhận tiền, “năng lực dự đoán” của những kẻ này sẽ biến mất.

Thực tế, không ai có thể dự đoán chính xác biến động thị trường hay giá một đồng coin sẽ như thế nào. Đừng nên trả phí cho bất cứ hội nhóm tín hiệu nào đưa ra lời khẳng định chắc chắn rằng giá một đồng coin sẽ đi lên hay đi xuống.

Các dự án Scam trong Crypto

Sushiswap

Nhà sáng lập Sushiswap đã lừa đảo người dùng bằng phương pháp rút thanh khoản. Ở giai đoạn đầu, đồng coin này được ra mắt một cách vô cùng bài bản từ sản phẩm, các đợt phát hành, niêm yết trên các sàn giao dịch,… để tạo dựng lòng tin. Sau đó là những tin tức PR về đồng tiền này để thu hút các nhà đầu tư, nâng cao giá trị đồng tiền và đột ngột rút pool để thu lợi nhuận. Cụ thể:

Sushiswap là một bản fork của Uniswap, được sáng lập bởi một nhân vật ẩn danh tự xưng là Chef Nomi. Từ khi mới xuất hiện trên thị trường, dự án này đã nhận được nhiều sự chú ý của các nhà đầu tư. Sau khi được niêm yết Binance và giá SUSHI đạt đỉnh, nhà sáng lập Chef Nomi đã bất ngờ rút một lượng lớn thanh khoản trị giá $14 triệu và đẩy giá SUSHI từ $9 xuống chỉ còn $1 trong vòng chưa đầy một tuần.

Dù đã được bàn tay ông chủ FTX – Sam Bankman-Fried ra tay cứu vớt, nhưng dự án đã làm mất lòng tin của nhiều nhà đầu tư. Để gây dựng lại sự tin tưởng, dự án đã tốn rất nhiều thời gian cũng như phải nhờ nhiều vào uy tín của Sam Bankman-Fried.

Dấu hiệu nhận biết dự án scam theo cách này:

Hứa hẹn APY cao: Lợi nhuận lớn luôn đi kèm với rủi ro cao. Nếu một dự án hứa hẹn cho bạn mức APY cao ngất ngưởng so với mặt bằng chung thì các nhà đầu tư hoàn toàn có quyền nghi ngờ về mức độ an toàn của nó. Có thể đây chỉ là chiêu trò để thu hút các nhà đầu tư bỏ tiền vào pool nhiều hơn.
Thanh khoản thấp: Thanh khoản và khối lượng giao dịch thấp có thể khiến một đồng coin dễ bị thao túng giá hơn. Nhìn chung, các nhà đầu tư nên tìm các đồng coin có khối lượng giao dịch từ 10% – 40% vốn hóa thị trường của nó.
Thanh khoản thả nổi: Các dự án tiền điện tử minh bạch thường sẽ “khóa thanh khoản” để bảo vệ tính hợp pháp của bản thân dự án và token. Khi thanh khoản bị khóa, các nhà phát triển không thể bán token, cam kết phát triển dự án lâu dài, do đó loại bỏ nguy cơ xảy ra lừa đảo. Đồng coin có thanh khoản bị khóa được coi là đáng tin cậy hơn và nhìn chung – thanh khoản bị khóa càng lâu thì càng tốt.

Squid Game

Dự án này đã dùng hình thức khóa chức năng bán để khiến các nhà đầu tư sập bẫy. Ở hình thức này, các nhà phát triển dự án có thể thao túng các chức năng của smart contract để ngăn các nhà đầu tư bán token hoặc cho bán với lượng rất ít, chỉ có thể mua và bảo lưu khả năng bán cho chính họ.

Trắng trợn hơn hình thức khóa chức năng bán là dự án tự mint ra thêm token ngoài số lượng đang lưu hành trên thị trường.

Trong trường hợp như vậy, khi giá token đã được đẩy lên đủ cao, các nhà phát triển dự án sẽ xả hết số token mà họ đang nắm giữ và biến mất, bỏ lại nhà đầu tư vẫn ôm token nhưng không thể bán.

Một ví dụ điển hình cho hình thức scam này là dự án Squid Game ăn theo bộ phim nổi tiếng của Netflix một thời. Nhờ ảnh hưởng của bộ phim, chỉ trong vòng 3 ngày sau khi ra mắt, token SQUID của dự án đã tăng 35,000%, từ $38.32 lên $2,856.54. Ngay sau đó, một địa chỉ ví đã bán phá giá token SQUID và khiến nó tụt xuống gần như bằng 0.

Cùng lúc đó, rất nhiều nhà đầu tư không thể đặt lệnh bán SQUID trên PancakeSwap. Lúc này mọi người mới vỡ lẽ đây là 1 dự án scam.

Dấu hiệu nhận biết dự án scam theo cách này:

Chỉ mua: Như đã đề cập, các nhà đầu tư có thể gặp rủi ro khi không thể bán số coin của mình trong ví. Đồng coin không có chức năng bán thường bị cho là lừa đảo.
Đội ngũ sáng lập hoặc nhà phát triển ẩn danh: Nếu có rất ít thông tin về nguồn gốc của dự án hoặc những người sáng lập đứng đằng sau nó thì cần phải cảnh giác. Một đội ngũ lãnh đạo công khai thông tin và minh bạch ít có khả năng đứng sau 1 dự án lừa đảo.
Chú ý đến tiểu tiết: Những dấu hiệu này vốn rất dễ phát hiện nhưng thường bị các nhà đầu tư bỏ qua. Dự án Squid Game có vô số các dấu hiệu cho thấy đây là một dự án lừa đảo như:
- Trang web, tài liệu quảng cáo và whitepaper của dự án có nhiều lỗi chính tả, lỗi ngữ pháp và những tuyên bố mơ hồ.
- Kênh Telegram của dự án mới chỉ được tạo ra khoảng vài tuần bởi một người không rõ danh tính.
- Tài khoản Twitter ngăn người dùng đăng bình luận.
- Phân bổ token: Hãy kiểm tra xem có bao nhiêu % nguồn cung lưu thông hiện đang do các nhà phát triển nắm giữ hoặc có nằm chủ yếu trong 1 – 2 địa chỉ ví nào không bằng các công cụ như Etherscan. Nếu có, đây rất có thể là dấu hiệu cho việc thao túng giá trong tương lai.

LoopX

Dự án này đã lừa đảo người dùng bằng sự kiện ICO cho đồng tiền. Phương thức hoạt động của scam ICO rất đơn giản: Những kẻ lừa đảo khởi chạy một dự án tiền điện tử mới, tuyên truyền, quảng cáo về dự án này với những lời hứa hẹn lên tận mây xanh. Đôi khi họ còn thuê những người nổi tiếng PR dự án của mình.

Tiếp theo, dự án sẽ phát hành coin/token thông qua một đợt ICO để huy động vốn từ các nhà đầu tư phục vụ mục đích phát triển dự án. Sau khi đã gom góp được một số tiền lớn từ nhà đầu tư, những kẻ lừa đảo bỏ dự án, ôm tiền và biến mất.

LoopX là một công ty khởi nghiệp tiền điện tử có ICO hứa hẹn “lợi nhuận được đảm bảo hàng tuần nhờ phần mềm giao dịch tiên tiến nhất cho đến nay.” Nhưng sau đó, nó đã đột ngột đóng cửa vào tháng 2/2018 sau khi huy động được $4,5 triệu từ các nhà đầu tư.

Dấu hiệu nhận biết dự án scam theo cách này:

Dự án ít trường hợp sử dụng thực tiễn: Dự án đó có những ứng dụng thực sự mà ai cũng có thể hiểu được hay họ chỉ sử dụng nhiều từ thông dụng như AI, blockchain, phi tập trung, cách mạng,… Nếu whitepaper của một dự án truyền tải ít thông tin về mục đích của dự án và các nhà đầu tư cảm thấy bối rối khi tìm hiểu thì nên cảnh giác.
Dự án có thực sự cần blockchain không?: Dự án đó có thể dễ dàng thực hiện chỉ với blockchain không? Hay không cần sử dụng công nghệ này? Những thông tin cụ thể về nền tảng công nghệ của dự án cũng như vai trò của nó cần phải được trình bày cụ thể trong Whitepaper.
Đội ngũ phát triển ẩn danh/thiếu kinh nghiệm/từng có tiền án lừa đảo: Thiên tài trong thị trường này tất nhiên là không thiếu, tuy nhiên, nếu những người sáng lập dự án có định hướng kinh doanh và đã thành công trong ngành – đã giành được giải thưởng hoặc đã và đang điều hành các doanh nghiệp có uy tín – sẽ khiến dự án đáng tin cậy hơn rất nhiều.
Trang web/whitepaper sơ sài: Trang web hay whitepaper được thiết kế chưa tốt và thiếu thông tin chi tiết có thể là do dự án vẫn còn trong giai đoạn sơ khai, nhưng cũng có thể đó là dấu hiệu của một vụ lừa đảo.
Roadmap không được chú trọng: Một dự án nghiêm túc phải luôn có một bản phác thảo rõ ràng tất cả các giai đoạn của dự án, bao gồm các mục tiêu và cột mốc trong quá khứ và tương lai. Hãy cảnh giác với những dự án có roadmap sơ sài, thiếu thông tin, thậm chí là không có roadmap.
Những người sáng lập ít tương tác với cộng đồng: Những người sáng lập của các dự án có uy tín sẽ đảm bảo duy trì dòng chảy thông tin, thường xuyên thông báo cho cộng đồng về những phát triển, thay đổi mới nhất của dự án,… Nếu những người sáng lập luôn che giấu bản thân và gần như không tương tác với cộng đồng, đây có lẽ là dấu hiệu của ICO scam.

CryptoBike

Một dự án game “click to earn” có tên là CryptoBike đã bị cáo buộc lừa đảo $700,000 của các nhà đầu tư. Để tham gia game này, ban đầu người chơi cần bỏ ra một khoản tiền nhất định để mua các box chứa các NFT xe đạp. Sau đó sử dụng NFT này để thi đấu và nhận phần thưởng nếu chiến thắng là token CB của dự án.

Sau khi nhận được sự chú ý từ cộng đồng và thu hút một lượng lớn người chơi tham gia vào dự án (góp phần đẩy giá CB token lên $1.5), chỉ 10 ngày sau, 6 triệu CB đã được bán tháo khiến giá token này giảm mạnh chỉ còn $0.036 – mất gần 98% giá trị.

Dự án này đã tự hack dự án của mình để chiếm đoạt tiền của các nhà đầu tư. Dù đã bị phát hiện rằng chủ sở hữu của địa chỉ ví đã bán xả 6 triệu token CB kia có mối quan hệ dây mơ rễ má với đội ngũ phát triển dự án. Nhưng đại diện của dự án vẫn khăng khăng rằng CryptoBike đã bị hack và chỉ có thể hoàn lại 70% số tiền cho các nhà đầu tư thua lỗ.

Dù rất khó để xác định dự án đó có thực sự bị hacker tấn công không hay chỉ là chiêu trò của đội ngũ phát triển để ăn chặn tiền của nhà đầu tư, nhưng vẫn có một vài dấu hiệu chung cho các dự án lừa đảo, ví dụ như đội ngũ phát triển ẩn danh, hứa hẹn khả năng hoàn vốn nhanh, trang web và whitepaper sơ sài nhưng lại chăm lên mạng xã hội kêu gọi đầu tư,… Vì thế, các nhà đầu tư cần phải tìm cách để tránh gặp phải những dự án như vậy.

Dấu hiệu của một dự án Crypto Scam

Giả dạng Muiti Level Marketing (MLM)

Tất cả các sàn giao dịch tiền điện tử uy tín và chính thống đều không vận hành theo mô hình MLM. Do đó, khi được ai đó giới thiệu dự án chạy qua mô hình MLM, các nhà đầu tư nên loại bỏ ngay vì đây chính là hình thức scam tiền điện tử.

Không có blockchain

Tiền điện tử phải chạy và giao dịch trên công nghệ blockchain nên tất cả lịch sử đều được lưu trữ trong ví blockchain. Do đó, khi có người muốn mời các nhà đầu tư cùng họ đầu tư vào một đồng tiền nào đó thì hãy yêu cầu xem tất cả giao dịch của công ty họ thông qua blockchain rồi đưa ra quyết định.

Giả mạo công ty đầu tư tiền điện tử

Dấu hiệu này thường xảy ra khi có người cố tình gửi tin nhắn cho các nhà đầu tư trên WhatsApp trước khi giới thiệu cơ hội kiếm tiền điện tử. Tuy nhiên, hãy yêu cầu họ gửi trang web và kiểm tra nó thật kỹ.

Đưa ra cam kết lợi nhuận phi thực tế

Thông thường, các công ty lừa đảo sẽ tuyên bố cung cấp lợi nhuận cao mà không có rủi ro nào cả. Đây là hình thức scam nhằm vào lòng tham và tâm lý sợ bỏ lỡ của các nhà đầu tư. Nếu thấy nghi ngờ công ty nào, các nhà đầu tư chỉ cần lên google tìm hiểu và xem review công ty đó được đánh giá tốt hay xấu.

Một vài đặc điểm của dự án Scam

Diễn đàn công ty có quá ít người tham gia hoặc lâu ngày không hoạt động.
Website không có nội quy hoặc điều khoản hoạt động.
Không có trụ sở công ty hay địa chỉ cụ thể nào, không có số hotline để hỗ trợ.
Quảng cáo kiếm tiền dễ dàng với lợi nhuận khổng lồ.
Nếu tham gia MMO, các nhà đầu tư nên nhớ kiếm tiền dễ dàng từ các trang web đều là Scam.
Chiêu trò khuyến mãi giảm đến 50% giá khi nâng cấp.

Cách phòng tránh các dự án Scam

Dành thời gian nghiên cứu thật kỹ một dự án trước khi đưa ra quyết định đầu tư vì chính các nhà đầu tư sẽ phải chịu trách nhiệm và tổn thất từ khoản đầu tư của mình.
Chỉ giao dịch với những công ty có website, có số hotline, thông tin giới thiệu, thông tin liên hệ và địa chỉ minh bạch, rõ ràng.
Cảnh giác với những hình thức kiếm tiền quá dễ dàng và những lời hứa lợi nhuận khổng lồ.
Không tiết lộ cho bất kỳ ai biết tài khoản và mật khẩu của mình vì có thể là kẻ lừa đảo đang cố tình khai thác thông tin để trục lợi.
Không click vào bất kỳ đường liên kết đáng ngờ nào, không cung cấp thông tin cá nhân của mình hoặc chuyển tiền cho các dự án quảng cáo như vậy.
Trang bị cho mình một ví tiền điện tử đủ an toàn khi bắt đầu tham gia vào thị trường. Ví nóng thường có nguy cơ bị hack cao hơn, vì vậy ví lạnh được khuyến nghị để sử dụng trong trường hợp này. Hãy luôn giữ passphrase và private key ở nơi an toàn.
Bất kỳ dự án nào hứa hẹn cơ hội đầu tư làm giàu nhanh chóng đều có khả năng lừa đảo.
Để tránh khỏi các rủi ro, các nhà đầu tư nên tham gia đầu tư Bitcoin thông qua các sàn giao dịch tiền kỹ thuật số uy tín như Binance, Bybit, MEXC, FTX,…

Lời kết

Trên đây là những thông tin về các dự án Scam trong Crypto cũng như một số dấu hiệu của các chiêu trò lừa đảo và cách phòng tránh các dự án scam. Rất mong bài viết này có thể mang đến những thông tin hữu ích cho bạn. Chúc bạn thành công!