Tìm hiểu về các loại lệnh chứng khoán

Như đã giới thiệu từ các bài viết trước, chứng khoán Việt Nam được tổ chức tại ba sàn là HOSE, sàn HNX và sàn UPCOM. Để giao dịch tại các sàn này nhà đầu tư cần nắm rõ các loại phiên giao dịch và sử dụng các loại lệnh chứng khoán để giao dịch thuận lợi. 

Có 8 loại lệnh chứng khoán cơ bản sau:

• Lệnh LO – Limit Order là lệnh giới hạn
• Lệnh ATO/ATC – At The Open/At The Close: là lệnh mua bán thoải mái cho dù giá ở phiên định kỳ mở cửa hay phiên định kỳ đóng cửa.
• Lệnh MP –  Market Price Order: là lệnh thị trường
• Lệnh MTL/MOK/MAK – Market To Limit/Match Or Kill/Match And Kill: là lệnh khớp liên tục tại sàn HNX.
• Lệnh PLO – Post Limit Order là lệnh chứng khoán khớp sau giờ tại sàn HNX.

Lệnh LO (Limit Order) – Lệnh giới hạn

Lệnh giới hạn (Limit Order) là lệnh chứng khoán có mức giá tốt nhất mà nhà đầu tư có thể giao dịch được. Trong trường hợp của người bán, lệnh giới hạn bán (Buy Limit Order) là lệnh bán chứng khoán tại thời điểm giá thấp nhất mà người bán có thể chấp nhận được. Trong trường hợp của người mua, lệnh giới hạn mua (Sell Limit Order) là lệnh mua chứng khoán tại mức giá cao nhất mà người mua có thể chấp nhận. Ba sàn HOSE, HNX và UPCOM đều sử dụng lệnh LO áp dụng trong phiên khớp lệnh liên tục.

Tính giới hạn của lệnh giới hạn:

• Người mua đặt lệnh giới hạn tại mức giá B là giá cao nhất có thể chấp nhận mua, giao dịch sẽ xảy ra khi có một người bán có mức giá bằng B hay thấp hơn giá B.
• Người bán đặt lệnh giới hạn với giá A là giá thấp nhất có thể chấp nhận bán. Giao dịch sẽ xảy ra khi có một người chịu mua với mức giá A hay cao hơn mức giá A.

Ví dụ trên cho thấy một lệnh LO (giới hạn) trong phiên giao dịch khớp lệnh chứng khoán liên tục vào ngày 09/07/2020 của mã cổ phiếu AAA. Nhà đầu tư cần chú ý, khối lượng mua hoặc bán sẽ liên tục thay đổi trên từng giây vì có thêm người đặt lệnh.

Để nhà đầu tư dễ hình dung, chúng tôi đã chụp lại màn hình thời gian cách nhau 1 giây nên khả năng người mua hay người bán vào thêm lệnh chờ không thể xảy ra. Nhà đầu tư nên tập trung vào sự biến động khối lượng do khớp lệnh mà thôi.

Hàng trên cùng thể hiện khối lượng bán của cổ phiếu AAA có mức giá 12,700đ. Khối lượng cổ phiếu AAA bán ra là 6,040 cổ phiếu.

Hàng phía dưởi biểu thị 1 lệnh LO – giới hạn có khối lượng 5000 cổ phiếu khớp tại mức giá 12,700đ. Tức khắc tại hàng chờ bán, khối lượng bán có mức giá 12,700đ còn lại 1,040 cổ phiếu. Nhà đầu tư có thể thấy tổng khối lượng giao dịch đang tăng lên từ 1,655,890 lên 1,660,890 cổ phiếu.

Vậy lệnh giới hạn này được thể hiện ra sao trong ví dụ?

Ví dụ trong trường hợp này lệnh chứng khoán mua 5000 cổ phiếu là lệnh giới hạn mua có mức  giá 12,800đ không còn là 12,700đ thì chuyện già sẽ xảy ra?

Hệ thống khớp ở giá 12,700đ.

Mặc dù lệnh giới hạn LO có mức giá 12,800đ nhưng khối lượng là 8,000 cổ phiếu (lớn hơn 6,040 cp ở giá 12,700) thì hệ thống sẽ khớp nguyên 6,040 cổ phiếu. Thừa ra 8,000-6,040=1,960 cổ phiếu sẽ khớp tiếp vào mức giá bán tốt thứ 2

Đây chính là nguyên lý hoạt động của lệnh LO giới hạn.

Lệnh ATO và ATC

Lệnh chứng khoán ATO

Lệnh ATO là lệnh khớp lệnh định kỳ trong phiên mở cửa. Đây là lệnh chứng khoán mua hay bán tại mức giá mở cửa. Đến thời điểm này thì sàn HOSE có phiên mở cửa có thời gian là 15 phút (9:00-9:15).

Lệnh chứng khoán ATC

Lệnh ATC là lệnh khớp định kỳ trong phiên đóng cửa. Đây là lệnh mua hay bán tại mức giá đóng cửa. Đến thời điểm này thì sàn HOSE và HNX có phiên đóng cửa có thời gian là 15 phút (14:30-14:45).

Lệnh MP

Lệnh MP là lệnh mà thị trường có thể áp dụng trong phiên khớp lệnh liên tục tại sàn HOSE. Lệnh này có tỷ lệ sử dụng khá ít so với những lệnh chứng khoán khác.

Cách hoạt động của lệnh chứng khoán MP là:

• Lệnh MP được đặt nhằm giao dịch tại mức giá tốt nhất, đối với người mua cần ưu tiên khớp từ người giá thấp đến cao, đối với người bán thì ưu tiên từ người mua giá cao đến thấp.
• Đặt một lệnh MP, nếu khối lượng cổ phiếu của lệnh chưa khớp tất cả với bên mua thì lệnh MP tự chuyển đổi thành lệnh LO, giá lệnh LO sẽ được tính bằng cách cộng hay trừ đi từ giá của lệnh MP ban đầu tùy vào lệnh MP mua (cộng) hay bán (trừ).
• Khi không có bên đối ứng nhà đầu tư không thể nhập lệnh MP, hệ thống sẽ báo lỗi.

Lệnh MTL, MOK và MAK tại sàn HNX

• Lệnh MTL là lệnh mà sau khi khớp nếu còn dư thì phần dư đó sẽ chuyển thành lệnh LO.
• Lệnh MOK là lệnh mà nếu không được thực hiện thì sẽ bị hệ thống tự động hủy sau khi nhập
• Lệnh MAK là lệnh có thể được khớp toàn bộ hoặc chỉ một phần. Phần dư sẽ bị hủy ngay sau khi khớp lệnh.

Lệnh PLO và phiên khớp lệnh sau giờ của sàn HNX

Lệnh PLO (hiếm khi sử dụng) là lệnh giao dịch trong phiên khớp lệnh sau giờ tại sàn HNX. Giá của lệnh PLO được nhận định bằng giá đóng cửa của phiên giao dịch đó. Thời gian giao dịch của lệnh PLO có thời hạn là 15 phút từ 14h45 – 15h mỗi ngày.

Sau khi hiểu các lệnh chứng khoán cơ bản, thực hiện giao dịch sẽ dễ dàng hơn. Chúc bạn giao dịch thành công!