Cổ phiếu ESOP là một trong những hình thức huy động vốn nội bộ khá nổi tiếng và được nhiều doanh nghiệp Việt Nam áp dụng. Vậy cổ phiếu ESOP là gì, nó có vai trò gì và những công ty nào có phát hành ESOP. Bài viết dưới đây sẽ giải đáp cho bạn những thắc mắc trên.
Contents
Tổng quan về cổ phiếu ESOP
Định nghĩa cổ phiếu ESOP
ESOP là từ viết tắt của cụm từ Employee Stock Ownership Plan. Đó là một loại cổ phiếu mà các doanh nghiệp lớn phát hành để dành riêng cho những nhân viên lâu năm hoặc các nhân viên có thành tích lao động tốt của công ty.
Cổ phiếu ESOP còn có một tên gọi khác là cổ phiếu thưởng. Đây là các cổ phiếu do các công ty/ doanh nghiệp phát hành, mỗi cổ phiếu ESOP đều có giá trị và giá mua ưu đãi dành cho nhân viên hoặc người lao động của họ. Mỗi một công ty hay doanh nghiệp sẽ đưa ra cái quy định và tiêu chuẩn riêng để đánh giá và chọn lọc các nhân viên đủ điều kiện nhận cổ phiếu ESOP.
- Cổ phiếu Blue Chip là gì?
- Các phần mềm định giá cổ phiếu tốt nhất hiện nay
- Cổ phiếu thưởng là gì? Cần chú ý gì về loại cổ phiếu này?
- Mẹo xác định thời điểm mua bán cổ phiếu dễ sinh lời nhất
Điều kiện để doanh nghiệp được phát hành cổ phiếu ESOP
Các doanh nghiệp không thể tự ý phát hành cổ phiếu ESOP cho nhân viên của mình. Các công ty muốn phát hành cổ phiếu ESOP phải đáp ứng đầy đủ và tuân theo các quy định trong Điều 35-36-37 Thông ty số 162/2015/TT-BTC. Cụ thể:
Điều kiện phát hành cổ phiếu ESOP:
- Đơn vị là doanh nghiệp đại chúng, có kế hoạch phát hành cổ phiếu esop được đại hội đồng cổ đông thông qua.
- Số cổ phiếu esop phát hành 1 năm không vượt quá 5% tổng số cổ phần đang lưu hành của doanh nghiệp.
- Công ty đáp ứng được các điều kiện về vốn, dựa trên các báo cáo tài chính đã được kiểm toán từ các nguồn: Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối, thặng dư vốn, quỹ đầu tư phát triển…
- Doanh nghiệp có quy định rõ ràng về tiêu chuẩn nhân viên được nhận cổ phiếu thưởng, thực hiện theo nguyên tắc: Xác định giá bán, định lượng cổ phiếu chia cho người lao động trong danh sách và thời gian phân phối cụ thể.
Các quy định về năng lực công ty, nguồn vốn để phát hành cổ phiếu ESOP
- Công ty đại chúng là công ty mẹ phát hành cổ phiếu esop, nguồn vốn dựa trên báo cáo tài chính của công ty mẹ. Nguồn vốn thực hiện phát hành cổ phiếu, không vượt quá lợi nhuận sau thuế chưa phân phối.
- Công ty có nguồn vốn thấp hơn lợi nhuận sau thuế chưa phân phối, theo báo cáo tài chính hợp nhất. Tuy nhiên, nguồn vốn lại cao hơn lợi nhuận sau thuế chưa phân phối theo báo cáo tài chính của công ty mẹ. Lúc này công ty chỉ được sử dụng nguồn vốn từ lợi nhuận sau thuế khi đã chuyển từ các chi nhánh về công ty mẹ.
- Công ty phát hành cổ phiếu esop phải đảm bảo: Tổng giá trị nguồn vốn trên không nhỏ hơn tổng giá trị nguồn vốn tăng thêm, theo phương án đã được đại hội đồng cổ đông thông qua.
Vai trò của cổ phiếu ESOP
Cổ phiếu ESOP là cổ phiếu có tính chất dành riêng cho người lao động của doanh nghiệp hay cụ thể là các nhân viên có thâm niên làm việc tại công ty và đạt nhiều thành tích tốt cũng như cống hiến tích cực cho công ty. Mục tiêu của các công ty khi phát hành loại cổ phiếu này là để rút ngắn khoảng cách với nhân viên cũng như động viên nhân viên gắn bó với công ty hơn.
Nói cách khác, các cổ phiếu ESOP có vai trò gắn kết nhân viên với công ty. Cho các nhân viên sở hữu một phần tài sản của công ty, từ đó, họ sẽ cảm thấy có trách nhiệm và động lực để làm việc tốt hơn cũng như thúc đẩy hiệu quả làm việc cho công ty. Các nhân viên làm việc càng tốt, công ty càng phát triển thì cổ phiếu ESOP càng có giá và các nhân viên lại có thể nhận được nhiều tiền hơn.
Nhiều doanh nghiệp hay công ty dùng cổ phiếu ESOP làm quà tặng hay phần thưởng thay cho hiện vật hay hiện kim. Các nhân viên nhận được cổ phiếu ESOP sẽ nhận được lợi ích từ các hoạt động sản xuất, kinh doanh của công ty cũng như sẽ được trả cổ tức từ các cổ phiếu mà họ nắm giữ.
Bên cạnh đó, phát hành ESOP cũng là một hình thức để các công ty gọi vốn nhằm tăng vốn điều lệ và có thêm một dòng tiền để phục vụ hoặc mở rộng các hoạt động sản xuất kinh doanh của họ.
Các điểm đặc trưng của cổ phiếu ESOP
- Các cổ đông nắm giữ cổ phiếu ESOP có thể yêu cầu công ty cung cấp các thông tin như thu nhập sau thuế được cấu thành từ lợi nhuận giữ lại để tái đầu tư và cổ tức cổ phiếu mà công ty chi trả mỗi năm.
- Nếu doanh nghiệp bị phá sản hay tuyên bố giải thể, các cổ đông nắm giữ cổ phiếu ESOP có thể yêu cầu công ty trả cho họ các tài sản còn lại.
- Quyền lợi cổ đông dành cho cổ phiếu ESOP và cổ phiếu thường là như nhay. Vì vậy, các nhân viên, công nhân, người lao động nắm giữ cổ phiếu ESOP vẫn có quyền được biểu quyết, đưa ra ý kiến đối với các vấn đề diễn ra trong đại hội cổ đông. Ngoài ra, các nhân viên này cũng có quyền tham dự vào hội đồng cổ đông của công ty.
- Nếu công ty phát hành thêm cổ phiếu bán ra bên ngoài, với mục đích huy động thêm vốn thì các cổ đông cổ phiếu ESOP sẽ có quyền mua trước để có thể đảm bảo được giá trị tài sản của họ, đồng thời bảo toàn quyền kiểm soát của mình đối với công ty.
- Ngoài ra, các cổ đông cổ phiếu thưởng ESOP cũng có thể được bảo vệ giá cổ phiếu của mình hay chuyển nhượng cổ phiếu cho các cổ đông khác,…
Điểm mạnh – Điểm yếu của cổ phiếu ESOP
Điểm mạnh
Đối với doanh nghiệp
- Là giải pháp để kết nối và giữ chân các nhân viên, người lao động của năng lực và giàu kinh nghiệm ở lại với công ty.
- Là biện pháp thay thế cho các phần thưởng bằng hiện vật hay hiện kim, giúp giữ lại một khoản tiền có thể dùng làm vốn xoay vòng để tái đầu tư hay mở rộng quy mô kinh doanh.
Đối với nhân viên
- Một trong những sự thừa nhận của công ty, doanh nghiệp dành cho các cống hiến của nhân viên.
- Được nhận cổ tức dài hạn, có thêm một nguồn thu nhập thụ động.
Điểm yếu
Gây loãng cổ phiếu
- Việc phát hành thêm các cổ phiếu thưởng ESOP sẽ có những ảnh hưởng trực tiếp đến lợi ích của các cổng đông trong công ty. Lí do là vì, nguồn tiền để phát hành cổ phiếu thưởng đến từ một phần tài sản của công ty (tối đa không quá 5% tổng giá trị cổ phần đang lưu hành), nó sẽ làm loãng lợi ích của các cổ đông. Từ đó tác động đến giá của các cổ phiếu thường trên thị trường.
- Nếu số lượng cổ phiếu ESOP mới phát hành trên thị trường quá nhiều có thể làm giảm giá cổ phiếu thường, gây tác động đến tâm lý của các nhà đầu tư bên ngoài doanh nghiệp.
Tăng rủi ro trong việc quản trị
Nếu một công ty phát hành ESOP thiếu minh bạch cũng như lạm dụng ESOP cũng sẽ ảnh hưởng xấu đến công ty. Các trường hợp trục lợi từ ESOP hay ưu tiên chia cổ phần cho cấp dưới, những người thân quen để thao túng quyết định của công ty có thể xảy ra.
Phát hành cổ phiếu esop sẽ trở thành ngòi nổ xung đột trong quản trị, mâu thuẫn giữa các cổ đông hay ban lãnh đạo công ty. Gián tiếp ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh, vận hành của doanh nghiệp.
Cách tính giá cổ phiếu sau ESOP
Việc phát hành cổ phiếu ESOP cũng có nhiều sự tương đồng với phát hành cổ phiếu thường, vì vậy, sau ESOP, giá của cổ phiếu của sẽ có những điều chỉnh hay thay đổi như sau khi phát hành cổ phiếu thường. Công thức tính giá cổ phiếu của một công ty sau ESOP như sau:
P’ = ( P – C + P1*R1 + R2) / ( 1+R1+R2)
Trong đó:
P : là giá thị trường của cổ phiếu trước ngày điều chỉnh
C: cổ tức bằng tiền mặt
P1: Giá cổ phiếu bán khi phát hành thêm, bán ưu đãi cho cổ đông hiện hữu
R1: Tỷ lệ phát hành thêm (%)
R2: Tỷ lệ chia cổ tức bằng cổ phiếu (tức cổ đông không cần bỏ thêm tiền)
Các câu hỏi về cổ phiếu ESOP
Cổ đông nắm giữ cổ phiếu ESOP có được chia cổ tức không?
Theo quy định, các nhân viên, người lao động sau khi được mua cổ phiếu ESOP của công ty thì sẽ trở thành cổ đông của công ty và sẽ được hưởng các quyền cổ đông như các nhà đầu tư sở hữu cổ phiếu thường, trong đó có quyền được chia cổ tức.
Các cổ đông sau khi được chia cổ phiếu ESOP có phải đóng thuế không?
Sau khi được doanh nghiệp chuyển cổ phiếu thưởng ESOP, nhân viên, cán bộ, người lao động của công ty và đóng một khoản thuế thu nhập cá nhân đối cho khoản thu nhập từ chuyển nhượng chứng khoán. Thuế suất cho trường hợp này là 0,1%/giá chuyển nhượng/lần chuyển nhượng.
Công ty nào có phát hành ESOP
Hầu hết các công ty đủ điều kiện để phát hành ESOP theo quy định của pháp luật đều có thể tiến hành phát hành ESOP, bao gồm cả các doanh nghiệp lẫn các tổ chức tài chính.
Tại Việt Nam, một số doanh nghiệp có phát hành ESOP có thể kể đến như: Đất xanh, VPBank, An Bình, HDBank, LienVietPostBank, Công ty Chứng khoán SSI (SSI), Công ty Cổ phần Tập đoàn PAN (PAN), Công ty Cổ phần Tập đoàn Masan (MSN), Công ty Cổ phần FPT, Công ty Cổ phần Đầu tư Thế giới Di động,…
Lời kết
Trên đây là các thông tin về cổ phiếu ESOP cũng như một số ưu nhược điểm và công thức tính giá cổ phiếu sau ESOP. Rất mong bài viết này có thể cung cấp những thông tin hữu ích cho bạn. Chúc bạn thành công!
Xem thêm
